Ông Nguyễn Vân - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội (HANSIBA) cho biết, trong bối cảnh ngành hàng không thế giới đang phục hồi sau đại dịch Covid.19, đồng thời chịu tác động sâu từ xu hướng chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và tái cấu trúc chuỗi cung ứng, nhu cầu tìm kiếm các điểm đến sản xuất mới, ổn định, bền vững ngày càng gia tăng. Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, đang nổi lên như một khu vực giàu tiềm năng nhờ lợi thế về vị trí địa chiến lược, nguồn nhân lực trẻ, chi phí cạnh tranh và môi trường chính trị - xã hội ổn định.

"Việc kiến tạo môi trường phát triển mạng lưới bền vững cao cấp áp dụng công nghệ có hàm lượng tri thức cao, sản xuất sạch hơn, vận chuyển đường hàng không gắn với người tiêu dùng góp phần nâng cao hình ảnh, vị thế của Việt Nam thành nhân tố chính quan trọng trong mạng lưới sản xuất, cung ứng, tiêu dùng bền vững ngành hàng không khu vực châu Á và toàn cầu" - ông Vân nói.

Đồng thời cho hay, trong lĩnh vực công nghiệp hàng không nhiều tiềm năng và dư địa phát triển. Từ đó, đóng góp tích cực định hướng phát triển kinh tế – xã hội của đất nước Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Thực hiện cụ thể tăng trưởng công nghiệp 9,5% của Hà Nội trong giai đoạn Thủ đô “chuyển mình” mạnh mẽ.

Hiện giá trị ngành công nghiệp hàng không thế giới cực lớn, với doanh thu toàn cầu đạt khoảng 1.000 tỷ USD trong năm 2024 và 2025, tạo ra đóng góp GDP 3.500 tỷ USD trước dịch, hỗ trợ hàng triệu việc làm, thúc đẩy thương mại và du lịch quốc tế, đồng thời đang trải qua cuộc cách mạng về AI và bền vững. Ngành này không chỉ là vận tải hành khách mà còn bao gồm logistics, bảo trì, và có tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ nhờ nhu cầu đi lại phục hồi và yếu tố kinh tế - xã hội.

Ngành công nghiệp sản xuất máy bay dân dụng toàn cầu có giá trị dự kiến đạt gần 1.000 tỷ USD trong năm 2025, với động lực chính đến từ nhu cầu máy bay mới, phục hồi du lịch, và sự dịch chuyển sản xuất sang châu Á - Thái Bình Dương. Boeing và Airbus dẫn đầu thị trường, trong khi các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng linh kiện, đặc biệt khi xu hướng công nghệ xanh và bền vững lên ngôi.

Thị phần công nghiệp hàng không đang dần dịch chuyển sang khu vực châu Á - Thái Bình Dương, tạo cơ hội cho các quốc gia như Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng. Việt Nam có tiềm năng tham gia sâu hơn vào các phân khúc phụ tùng, linh kiện khi nhu cầu về máy bay, bảo dưỡng tăng cao.

Còn ở giai đoạn đầu, chủ yếu tập trung vào dịch vụ, khai thác, logistics, nhưng thiếu hụt công nghiệp phụ trợ (thiết kế, chế tạo), hạ tầng chưa đáp ứng kịp tăng trưởng, nguồn nhân lực (kỹ thuật, chuyên gia) còn hạn chế, dẫn đến sự phụ thuộc lớn và cạnh tranh thấp, dù có tiềm năng lớn nhờ vị trí, thị trường bùng nổ và chính sách hỗ trợ, với mục tiêu hình thành hệ sinh thái nội địa, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

"Công nghiệp hỗ trợ còn yếu, chủ yếu làm các linh kiện đơn giản, giá trị thấp, chưa có năng lực nghiên cứu, thiết kế sâu; năng lực đáp ứng nội địa chỉ khoảng 10% nhu cầu. Hạ tầng sân bay thường quá tải (Tân Sơn Nhất, Nội Bài), logistics hàng không (kho bãi) chưa đồng bộ, chưa đáp ứng tốc độ tăng trưởng dịch vụ. Nguồn nhân lực thiếu hụt phi công, kỹ thuật viên, chuyên gia công nghệ số; chất lượng đào tạo chưa đồng đều. Các doanh nghiệp thiếu liên kết chiến lược, tính cộng đồng, cũng như năng lực R&D thấp..." - ông Nguyễn Vân thẳng thắn chỉ ra.

Tuy nhiên, thị trường dư địa phát triển lớn, thị trường vận tải tăng trưởng 2 con số, nhu cầu logistics tăng. Việt Nam lại có vị trí địa lý chiến lược trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Chính phủ cũng đã có định hướng hỗ trợ phát triển công nghiệp hàng không, hình thành hệ sinh thái nội địa. Ngoài ra, cơ hội tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu khi các hãng/nhà sản xuất tìm kiếm đối tác mới.

Để phát triển công nghiệp ngành hàng không nhiều tiềm năng tại Việt Nam, theo ông Nguyễn Vân cần tập trung phát triển các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ; Xây dựng hệ sinh thái, đào tạo nhân lực chất lượng cao đạt chuẩn quốc tế, thu hút chuyển giao công nghệ, hợp tác chiến lược với các ông lớn (Airbus, Boeing, Embraer), tập trung sản xuất các chi tiết, vật liệu phức tạp (như hợp kim, composite) theo các chứng nhận nghiêm ngặt (AS9100) và nâng cấp năng lực nội địa, tiến tới tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, không chỉ gia công đơn lẻ...

Đặc biệt, tiếp tục quan tâm, thúc đẩy, kiến tạo cơ chế chính sách để hình thành các tổ hợp công nghiệp công nghệ thế mới (Technopark) tại các Khu công nghiệp (KCN) đã đi vào hoạt động thực tiễn. Tập trung vào các KCN đã hình thành, có các doanh nghiệp trong nước và quốc tế (FDI) đã đầu tư xây dựng các nhà máy, tổ hợp sản xuất liên quan đến lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao và công nghiệp hàng không có tiềm năng phát triển qua thực tiễn về thu hút đầu tư, hợp tác quốc tế như Khu Công nghệ cao Hoà Lạc, KCN hỗ trợ Nam Hà Nội (HANSSIP)... Từ đó để các doanh nghiệp được bám sát, thực thi nhiệm vụ và đề án phát triển Công nghiệp hỗ trợ được UBND TP Hà Nội ban hành và định hướng phát triển lĩnh vực công nghiệp liên quan ngành hàng không của Thủ đô trong giai đoạn phát triển mới...