Tiên phong "khắc chế" cadimi

Sau thời điểm Trung Quốc tăng cường kiểm tra, xuất khẩu sầu riêng Việt Nam đã lập tức lao dốc. Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 5 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng chỉ đạt 387 triệu USD, giảm đến 58% so với cùng kỳ. Trong đó, xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc giảm tới 67,5%, còn 278 triệu USD. 

Để lấy lại phong độ cho “vua trái cây”, tỉnh Đồng Tháp - địa phương có diện tích sầu riêng lớn nhất Đồng bằng sông Cửu Long tiên phong thử nghiệm mô hình giải độc cadimi, mở ra hướng canh tác bền vững và an toàn.

Theo đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp đã giao Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phối hợp địa phương thực hiện mô hình canh tác sầu riêng theo hướng an toàn, đảm bảo chất lượng xuất khẩu. Mô hình đang được triển khai tại 2 hộ dân ở xã Thanh Hưng và Long Tiên. 

Cụ thể, 5 giải pháp kỹ thuật đã được triển khai thực hiện với quy mô diện tích là 0,1 ha, tức 1.000m2, bao gồm:

Giải pháp thứ nhất: canh tác theo quy trình kỹ thuật thâm canh tổng hợp cây sầu riêng cho các tỉnh Nam bộ, trong đó, sử dụng các loại phân bón không chứa hoặc có chứa hàm lượng cadimi rất thấp để kiểm soát.

Giải pháp thứ hai: thực hiện giải pháp 1, nhưng kết hợp trồng cây (cây bạc hà) để hấp thu cadimi trong đất.

Giải pháp thứ ba: áp dụng giải pháp 1 kết hợp xử lý chế phẩm sinh học để làm giảm khả năng hấp thụ cadimi của cây sầu riêng.

Giải pháp thứ tư và năm: đều áp dụng giải pháp 1, tuy nhiên, ở giải pháp thứ tư có kết hợp xử lý than hoạt tính (Biochar), trong khi giải pháp thứ năm áp dụng đồng thời chế phẩm sinh học và Biochar để đánh giá hiệu quả khắc chế cadimi của cây sầu riêng.

Qua quá trình áp dụng các biện pháp kỹ thuật “giải độc” như nêu trên, bước đầu ghi nhận hàm lượng cadimi có giảm ở một số giải pháp, trong khi pH trong đất cũng được nâng lên.

Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực tỉnh Đồng Tháp Võ Thị Kim Phương đánh giá, sau 4 tháng áp dụng kỹ thuật canh tác “giải độc”, các mô hình có khuynh hướng giúp pH trong đất tăng 0,5-0,92 đơn vị; hàm lượng cadimi trong cành lá giảm 0,02-0,03 mg/kg, trong khi chỉ tiêu trong đất và trái chưa có kết quả. 

“Chỉ tiêu cadimi trong đất, trái và cả cành lá đang tiếp tục theo dõi để đánh giá chính xác kết quả của mô hình” - bà Võ Thị Kim Phương cho biết.

Xuất khẩu sầu riêng đang dần phục hồi

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), trong tháng 6/2025 xuất khẩu hàng rau, quả Việt Nam bứt phá ấn tượng với sự phục hồi của ngành hàng sầu riêng. Cụ thể, từ tháng 5, xuất khẩu sầu riêng bắt đầu có dấu hiệu hồi phục khi đạt 204 triệu USD. Sang tháng 6 tiếp tục tăng mạnh lên hơn 300 triệu USD. Ước tính trong tháng 7, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng sẽ đạt từ 350 triệu đến 400 triệu USD.

Xuất khẩu sầu riêng đã sôi động trở lại, không chỉ xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc mà còn cả sang Thái Lan. Các vùng trồng sầu riêng trọng điểm như Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ, nơi có tỉ lệ nhiễm cadimi thấp, đã giúp hàng hóa đạt chuẩn xuất khẩu nhiều hơn. Đồng thời doanh nghiệp cũng chủ động kiểm tra chất lượng từ vườn, siết chặt quy trình thu mua, đóng gói. 

Nhằm hoàn chỉnh công tác quản lý chất lượng, xây dựng, phát triển và duy trì thương hiệu sầu riêng Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang lấy ý kiến góp ý dự thảo tiêu chuẩn quốc gia về sầu riêng quả tươi, để trình Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

Theo dự thảo, tiêu chuẩn quốc gia về sầu riêng áp dụng đối với giống ri6, dona và các giống sầu riêng khác trong sản xuất tại Việt Nam. Tiêu chuẩn này áp dụng cho sản phẩm quả tươi dùng cho xuất khẩu và tiêu thụ trong nước.

Đối với yêu cầu về an toàn thực phẩm, sầu riêng phải đáp ứng được giới hạn dư lượng tối đa đối với thuốc bảo vệ thực vật theo quy định hiện hành trong nước và các thị trường xuất khẩu, nhất là thị trường Trung Quốc. Đồng thời đáp ứng được giới hạn tối đa kim loại nặng (chì, cadimi, thủy ngân, arsen,...) theo quy định hiện hành ở trong nước và nước xuất khẩu.

Quy trình này sẽ cập nhật các yêu cầu kỹ thuật phù hợp với thông lệ quốc tế, mục tiêu giúp sầu riêng Việt Nam không chỉ đáp ứng yêu cầu của Trung Quốc mà hướng đến tiếp cận những thị trường có tiêu chuẩn an toàn thực phẩm rất cao như: Nhật Bản, Hàn Quốc, EU.