Tìm lời giải chi phí

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) cho rằng, việc Quốc hội thông qua Luật Công nghệ số và Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hoá đã mở ra hành lang pháp lý mới. Điều này cho phép Việt Nam chủ động thử nghiệm các mô hình tài chính - công nghệ trong môi trường được giám sát chặt chẽ, tạo điều kiện tích lũy dữ liệu và kinh nghiệm thực tiễn, từ đó định hình chính sách phù hợp thông lệ quốc tế.

Dẫn số liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA, Giám đốc dự án Basal Pay (AlphaTrue Solutions) - Trần Huyền Dinh cho biết, quy mô thanh toán xuyên biên giới toàn cầu đã đạt gần 200.000 tỷ USD trong năm 2024 và có thể tăng lên 320.000 tỷ USD vào năm 2032.

Ông Dinh phân tích, các “đường ray” hiện tại vẫn còn bất cập. Mạng SWIFT chiếm ưu thế trong giao dịch B2B quy mô lớn nhưng chi phí cao, thời gian xử lý kéo dài do qua nhiều trung gian. Các dịch vụ chuyển tiền quốc tế như Western Union, MoneyGram tuy nhanh hơn nhưng phí vẫn cao và thiếu minh bạch thời gian thực. Trong khi đó, mạng lưới thẻ quốc tế Visa, Mastercard hỗ trợ bán lẻ và du lịch nhưng tổng chi phí toàn cầu phát sinh lên tới 187 tỷ USD mỗi năm. Một số hệ thống nội địa như UPI (Ấn Độ) hay Pix (Brazil) giảm chi phí trong nước nhưng chưa đáp ứng nhu cầu liên thông toàn cầu.

“Chính những hạn chế này đặt ra yêu cầu về một đường ray bổ sung có khả năng vận hành xuyên biên giới, hoạt động 24/7, chi phí thấp và minh bạch, mà stablecoin đang nổi lên như một lựa chọn khả thi”, ông Dinh nói.

Việt Nam cần “bước chắc”

World Bank ghi nhận, năm 2024, kiều hối về Việt Nam đạt 16 – 18 tỷ USD, tương đương khoảng 4% GDP, đưa Việt Nam vào nhóm 10 quốc gia nhận kiều hối lớn nhất thế giới. Bên cạnh đó, Việt Nam đón hơn 17 triệu khách quốc tế giai đoạn 2024–2025 và có khoảng 500.000 freelancer hoạt động toàn cầu. Đây là những nhóm đối tượng có nhu cầu lớn về thanh toán xuyên biên giới nhanh, rẻ, minh bạch.

Trong khuôn khổ thử nghiệm, dự án Basal Pay tại Đà Nẵng, giải pháp chuyển đổi tài sản mã hóa sang tiền pháp định đầu tiên được cấp phép trong sandbox cho thấy chi phí thấp hơn khoảng 30% so với kênh truyền thống. Hệ thống này tích hợp công nghệ blockchain với regtech, KYC/AML/CFT, tuân thủ FATF Travel Rule, đồng thời cung cấp dữ liệu để đánh giá khả năng mở rộng sang các lĩnh vực như kiều hối, thương mại điện tử hay chi trả freelancer.

Ông Dinh nhấn mạnh: “Blockchain và stablecoin không thay thế hoàn toàn thanh toán truyền thống, nhưng có thể nâng cao hiệu quả, giảm phí giao dịch và đặc biệt góp phần nâng cao minh bạch tài chính, hỗ trợ Việt Nam cải thiện đánh giá quốc tế về phòng chống rửa tiền”.

Dưới góc nhìn chính sách, TS Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, thanh toán xuyên biên giới là lĩnh vực gắn chặt với quản lý tiền tệ nên được kiểm soát nghiêm ngặt. Yếu tố quan trọng là tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và cơ chế xử lý tranh chấp minh bạch. Đồng quan điểm, ông Nguyễn Hải Nam, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội đánh giá, việc có thêm kênh thanh toán mới là vừa cơ hội vừa thách thức. Việt Nam đã bước đầu hài hòa được đổi mới sáng tạo với kinh tế truyền thống nhờ Luật Công nghiệp Công nghệ số, nhưng vẫn cần triển khai từng bước thận trọng vì quan điểm của các quốc gia về blockchain và stablecoin còn khác biệt.

Theo ông Đỗ Văn Thuật, Giám đốc Giải pháp và Kiến trúc Blockchain Công ty 1Matrix, Việt Nam có lợi thế nhờ nguồn nhân lực trẻ và thị trường fintech phát triển nhanh, song thách thức lớn là cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và tuân thủ pháp lý. Báo cáo IMF 2025 cũng ghi nhận 80% ngân hàng trung ương trên thế giới đang nghiên cứu hoặc thử nghiệm CBDC, báo hiệu một cuộc đua mới về hạ tầng thanh toán toàn cầu mà Việt Nam cần theo sát.

Trong khi đó, Tổng Giám đốc AFA Capital - Nguyễn Minh Tuấn bổ sung rằng, việc đa dạng hóa kênh thanh toán, trong đó có stablecoin có thể nâng cao tính minh bạch thị trường. Tuy nhiên, vấn đề lưu ký và quản lý tài sản lưu ký cần được chú trọng để đảm bảo ổn định hệ thống.