Đây là một trong những giải pháp việc quản lý, giảm phát thải nhựa trên địa bàn TP Hà Nội được HĐND TP Hà Nội thông qua tại Nghị quyết số 22/2025/NQ-HĐND về "Quy định biện pháp giảm phát thải nhựa trên địa bàn thành phố". Nghị quyết này nhằm triển khai thực hiện điểm d khoản 2 điều 28 Luật Thủ đô 2024.

Báo động ô nhiễm rác thải nhựa

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại, hằng năm, Việt Nam thải ra khoảng 1,8 triệu tấn chất thải nhựa, trong đó chỉ khoảng 15% được tái chế. Ở Hà Nội, chất thải nhựa phát sinh khoảng 1.427 tấn/ngày, trong đó hơn 60% là chất thải nhựa dùng một lần và túi nilon.

Có gần 20% khối lượng nhựa thu gom được tái chế chủ yếu bởi các khu vực phi chính thức (cơ sở tái chế nhỏ lẻ, quy mô hộ gia đình, làng nghề khu vực quanh Hà Nội), chủ yếu tái chế các loại nhựa PET và HDPE; các loại nhựa LDPE và các loại khác gần như bị thải bỏ đến các bãi rác.

Ô nhiễm nhựa đang trở thành một trong những thách thức lớn nhất mà các quốc gia đang phải đối mặt. Chất thải nhựa thất thoát vào môi trường sẽ gây tác động xấu đến môi trường đất, môi trường khí, môi trường nước và trầm tích ở các thủy vực (hồ, sông, biển...), sau đó vào chuỗi thực phẩm của con người... ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp lên sức khoẻ con người. Ảnh hưởng trực tiếp là khi chất thải nhựa tiếp xúc trực tiếp với cơ thể người thông qua các hành vi ăn uống, hít vào cơ quan hô hấp, tiếp xúc qua da, qua niêm mạc mắt...

Trước thực trạng về chất thải nhựa nêu trên, Đảng và Nhà nước đã đẩy mạnh việc quản lý, giảm thiểu chất thải nhựa, đặc biệt là đã ban hành các chính sách quy định về tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa.

Tại Hà Nội, nhằm đạt được mục tiêu giảm dần việc sử dụng, phát thải nhựa trên địa bàn thành phố, HĐND TP đã thông qua Nghị quyết Quy định biện pháp giảm rác thải nhựa, trong đó, các giải pháp được áp dụng đồng bộ trên các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, dịch và và sinh hoạt với lộ trình cụ thể.

Giảm dần việc sử dụng, phát thải nhựa theo lộ trình

Nghị quyết Quy định biện pháp giảm phát thải nhựa trên địa bàn TP Hà Nội nêu rõ, việc giảm thiểu phát thải nhựa được thực hiện theo nguyên tắc phân loại, tái sử dụng, tái chế, xử lý và thu hồi năng lượng từ chất thải nhựa hoặc chuyển giao cho cơ sở có chức năng, giấy phép môi trường phù hợp để xử lý.

Hạn chế tối đa và hướng đến việc dừng sản xuất, nhập khẩu và sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần (trừ sản phẩm được chứng nhận nhãn sinh thái Việt Nam), bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa; có giải pháp thay thế bằng sản phẩm an toàn, thân thiện với môi trường. Thu hồi, tái sử dụng, tái chế đối với bao bì nhựa khó phân hủy sinh học, sản phẩm nhựa sử dụng một lần.

Đối với hoạt động sản xuất, Nghị quyết nêu rõ: doanh nghiệp sản xuất có sử dụng nhựa PE, PP trong các bao bì quy định tại điểm d, đ và điểm e khoản 2 điều 77 Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/1/2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật bảo vệ môi trường, được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 05/2025/NĐ-CP ngày 6/1/2025 của Chính phủ, phải sử dụng tối thiểu 20% nhựa tái chế trong các bao bì nêu trên kể từ ngày 1/1/2028; phải sử dụng tối thiểu 30% nhựa tái chế trong các bao bì nêu trên kể từ ngày 1/1/2030.

Giảm dần việc sản xuất và nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa. Kể từ ngày 1/1/2031, dừng sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần (trừ sản phẩm được chứng nhận nhãn sinh thái Việt Nam), bao bì nhựa khó phân hủy sinh học (gồm túi nilon khó phân hủy sinh học, hộp nhựa xốp đóng gói, chứa đựng thực phẩm) và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa, trừ trường hợp sản xuất để xuất khẩu và trường hợp sản xuất, nhập khẩu bao bì nhựa khó phân hủy sinh học để đóng gói sản phẩm, hàng hóa bán ra thị trường.

Đối với hoạt động kinh doanh, dịch vụ, giải pháp giảm phát thải nhựa được đưa ra và có lộ trình cụ thể. Theo đó, chợ, cửa hàng tiện lợi không cung cấp miễn phí túi nilon khó phân hủy sinh học kể từ ngày 1/1/2027; đơn vị bán hàng trực tuyến có trách nhiệm giảm thiểu sử dụng bao bì nhựa, vật liệu chống sốc bằng nhựa hoặc thu hồi các bao bì nhựa, vật liệu chống sốc không để thất thoát ra môi trường.

Đồng thời, kể từ ngày 1/1/2028 chợ, cửa hàng tiện lợi không lưu hành và sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học (gồm túi nilon khó phân hủy sinh học, hộp nhựa xốp đóng gói, chứa đựng thực phẩm), trừ sản phẩm, hàng hóa có bao bì nhựa khó phân hủy sinh học.

Tại khách sạn, khu du lịch, kể từ ngày 1/1/2026 không lưu hành và sử dụng các sản phẩm từ nhựa sử dụng một lần, gồm: bàn chải đánh răng; dao cạo râu; tăm bông; mũ tắm; bao bì nhựa sử dụng một lần chứa, đựng: kem đánh răng, sữa tắm, sữa dưỡng thể, dầu gội, sữa dưỡng tóc.

Để giảm phát thải nhựa trong hoạt động sinh hoạt, HĐND TP quyết nghị biện pháp cụ thể như: các đơn vị, cơ quan, tổ chức, đoàn thể trực thuộc chính quyền thành phố không sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần (trừ sản phẩm được chứng nhận nhãn sinh thái Việt Nam), bao bì nhựa khó phân hủy sinh học (gồm túi nilon khó phân hủy sinh học, hộp nhựa xốp đóng gói, chứa đựng thực phẩm).

Không sử dụng bao bì nhựa khó phân hủy sinh học (gồm túi nilon khó phân hủy sinh học, hộp nhựa xốp đóng gói, chứa đựng thực phẩm) để chứa đựng, tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm, trừ sản phẩm, hàng hóa có bao bì nhựa khó phân hủy sinh học kể từ ngày 1/1/2028.

Tại điểm d khoản 2 điều 28 Luật Thủ đô 2024 quy định, HĐND TP có trách nhiệm: "Quy định biện pháp giảm phát thải nhựa trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và sinh hoạt trên địa bàn thành phố; quy định biện pháp hỗ trợ, ưu đãi đối với hoạt động xử lý, sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và tiêu dùng liên quan đến tái chế rác thải sử dụng kỹ thuật hiện có tốt nhất”. Vì vậy, việc xây dựng Nghị quyết là cần thiết, đúng thẩm quyền và được thực hiện theo quy trình của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.