Nỗi lo thuề đè nặng, nhiều hộ tính chuyện đóng cửa

Chưa bao giờ những người buôn bán nhỏ lại rơi vào tình trạng căng thẳng như hiện nay. Thời điểm 1/1/2026 – mốc chính thức chấm dứt cơ chế thuế khoán đang đến rất gần. Với nhiều hộ kinh doanh, đặc biệt là các cơ sở có doanh thu lớn nhưng lợi nhuận thấp, bài toán thuế trở thành nỗi ám ảnh.

Chị Nguyễn Thị Phượng - chủ đại lý bán sỉ hoa quả tại Hà Đông cho biết, suốt mấy tháng nay chị “mất ăn mất ngủ”. Doanh thu của sạp hàng mỗi ngày có thể lên tới vài chục triệu đồng, nhưng lợi nhuận chỉ tính bằng từng đồng lẻ do giá nhập tăng mạnh, chi phí kho lạnh và nhân công đội lên từng tháng. “Doanh thu thì cao thật nhưng lãi chả được bao nhiêu. Cuối năm còn nộp tiền thuê kho, tiền xe vận chuyển, tiền công bốc vác. Nếu tính thuế theo doanh thu mà không tính đến đặc thù ngành hàng dễ hỏng, chi phí lớn như hoa quả thì chúng tôi làm chỉ để… trả thuế” - chị Phượng than thở.

Không riêng ngành hoa quả, nhiều cửa hàng ăn uống cũng đang “đứng ngồi không yên”. Anh Nguyễn Văn Hậu - chủ quán phở gà ở phường Đống Đa tính toán: nếu doanh thu vượt 200 triệu đồng/năm là phải nộp thuế, trong khi đây là mức mà quán ăn nhỏ nào cũng vượt. “Tiền thuê mặt bằng 15 triệu/tháng, cộng thêm nhân viên, gas, điện, nước… Một bát phở bán ra lãi chỉ vài nghìn. Doanh thu thì lớn nhưng lãi chẳng đáng bao. Nếu áp thuế theo doanh thu 200 triệu/năm thì hầu hết hàng quán bình thường đều phải đóng. Thực sự mức đó quá thấp” - anh Hậu nói.

Ngoài nỗi lo gánh nặng thuế, nhiều hộ kinh doanh còn đối mặt áp lực lớn từ việc thiếu kỹ năng kế toán. Từ trước đến nay, họ quen bán hàng theo kinh nghiệm, ghi chép đơn giản, thậm chí không dùng hóa đơn. Khi phải chuyển sang cơ chế kê khai đầy đủ, yêu cầu mở sổ sách, lưu chứng từ, xuất hóa đơn điện tử khiến nhiều người “hoa mắt chóng mặt”. Không ít hộ thú nhận họ sợ sai quy trình, sợ bị phạt, và cảm giác lúng túng này còn lớn hơn cả nỗi lo tiền thuế phải nộp.

Chính vì vậy, nhiều hộ đang cấp tập tìm dịch vụ kế toán thuế để “học lại từ đầu” cách kê khai, lưu hóa đơn, quản lý doanh thu. Nhưng không ít người thú nhận họ còn chưa hiểu sẽ phải bắt đầu từ đâu. Với những người lớn tuổi, quen buôn bán theo kinh nghiệm, việc quản lý số liệu, chứng từ là cả một rào cản.

Một số chủ hộ thậm chí đã tính chuyện trả mặt bằng, tạm dừng kinh doanh trong vài tháng để “xem tình hình thế nào rồi tính tiếp”. Các khu chợ truyền thống cũng ghi nhận tâm lý chần chừ mở rộng kinh doanh vì sợ chính sách thuế mới sẽ làm chi phí đội lên không kiểm soát.

Trong bối cảnh đó, điều mà hộ kinh doanh mong mỏi nhất là chính sách cần rõ ràng, ổn định và có lộ trình hỗ trợ phù hợp để người dân không “sốc” khi chuyển sang phương thức kê khai thuế chuyên nghiệp.

Thủ tướng yêu cầu sớm tháo gỡ khó khăn, hoàn thiện chính sách thuế cho hộ kinh doanh

Trước làn sóng lo lắng của người kinh doanh nhỏ lẻ, mới đây, Công văn 11154 của Văn phòng Chính phủ đã truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính về việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện chính sách thuế đối với hộ và cá nhân kinh doanh. Đây được xem là động thái quan trọng nhằm tạo khung pháp lý rõ ràng trước thời điểm xóa cơ chế thuế khoán.

Theo công văn, Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan khẩn trương nghiên cứu, tham mưu hoàn thiện toàn diện chính sách thuế đối với khu vực hộ và cá nhân kinh doanh. Trọng tâm là ba nhóm nhiệm vụ lớn, hướng đến mục tiêu tạo chuyển biến rõ rệt trong quản lý thuế và hỗ trợ sự phát triển của kinh tế tư nhân.

Nhiệm vụ thứ nhất là xây dựng luật Quản lý thuế và luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), song song với việc rà soát toàn bộ các văn bản hướng dẫn thi hành để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ. Bộ Tài chính phải bám sát tiến độ xây dựng nghị định hướng dẫn thực hiện Nghị quyết 198/2025/QH15 về phát triển kinh tế tư nhân, đồng thời tiếp thu đầy đủ ý kiến thành viên Chính phủ để hoàn thiện chính sách theo đúng mục tiêu cải cách.

Thứ hai, Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền và ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý thuế. Một trong những điểm quan trọng là xóa bỏ cơ chế khoán thuế, đảm bảo tính minh bạch và thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp. Điều này đòi hỏi hệ thống quản lý thuế phải hiện đại, đơn giản và dễ sử dụng để hộ kinh doanh không gặp khó khi chuyển đổi.

Thứ ba, Bộ Tài chính phải triển khai các giải pháp hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sang mô hình DN, tránh tình trạng chạy theo phong trào hoặc làm hình thức. Đây là bước đi quan trọng nhằm đưa hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ vào khuôn khổ hiện đại, minh bạch hơn nhưng vẫn đảm bảo phù hợp với thực tế buôn bán quy mô nhỏ.

Theo yêu cầu, Bộ Tài chính phải báo cáo Thủ tướng kết quả thực hiện trong tháng 12 tới – tức ngay trước thời điểm thay đổi cơ chế thuế có hiệu lực. Điều này cho thấy yêu cầu cấp bách trong việc hoàn thiện chính sách.

Ngoài Bộ Tài chính, Thủ tướng cũng yêu cầu các bộ, ngành và địa phương chủ động phối hợp trong quá trình xây dựng chính sách; tổng hợp và phản ánh kịp thời những khó khăn phát sinh. Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính – tiền tệ quốc gia và VCCI được giao nhiệm vụ đánh giá, phản biện chính sách, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn và thúc đẩy chuyển đổi mô hình kinh doanh một cách bền vững.

Trước đó, ngày 16/10, Bộ Tài chính cũng đã gửi báo cáo lên Thủ tướng đề xuất các giải pháp tháo gỡ cho hộ kinh doanh theo kiến nghị của Hội đồng Tư vấn chính sách thuộc VCCI, cho thấy vấn đề này đang nhận được sự quan tâm đặc biệt.